Latest News

Cerita Rakyat 2 (Bukit Catu)


Kompetensi: Mengapresiasi  teks fiksi dongeng rakyat sesuai konteks secara ekspresi dan tulis.
Indokator:
1. Siswa bisa mempresentasikan dongeng rakyat dengan tata bahasa yang sopan dan santun sesuai dengan tata bahasa jawa.
2. Siswa bisa berkomunikasi dengan sahabat sebaya
3. Siswa bisa memperlihatkan evaluasi kepada teman
4. Siswa bisa menjelaskan pesan sopan santun dari dongeng rakyat


BUKIT CATU


Alkisah neng panjeronan Pulau Bali, ana siji desa sing subur lan makmur. Sawah lan tegale sanuli menehake panen sing berlimpah. Neng desa kesebut tinggal sawong petani nduwe jeneng pak Jurna lan bojone. Dekne kabeh mengenke pakoleh panen parine luwih akeh saka nang pakoleh panen sadurunge. "Hem, sabecike nang isu terkini tandur pari saiki iki awake dhewe berkaul," seruan pak Jurna nang bojone. "Berkaul apa, pak?" sahut Bu Jurna. "Begini, nek pakoleh panen pari mengko ningkat awake dhewe gawe siji tumpeng sega gedhe, ujar pak Jurna kebak harap. Embok Jurna setuju.

Jebulna pakoleh panen pari pak Jurna ningkat. Padha karo kaul sing wis diucapkan, bacut terus pak Jurna lan bojone nggawe siji tumpeng sega gedhe. Kajaba kuwi dianakne pesta pangan lan ombe. Ning pak Jurna lan bojone durung puas karo pakoleh panen sing dekne kabeh saka. Dekne kabeh pengen berkaul meneh dimusim pari ikine. "saiki awake dhewe berkaul meneh. Nek pakoleh panen pari mengko luwih ningkat, awake dhewe arep nggawe telu tumpeng sega gedhe-gedhe," ujar pak Jurna sing didukung bojone. Dekne kabeh pun pengen ngenekake pesta sing luwih meriah daripada pesta sadurunge.
Jebulna bener-bener kedadean. Pakoleh panen pari luwih ningkat meneh. Pak Jurna lan bojone cepet nglakoni kaulnya. Sakanggonan turah panen ditukokake kewan ingon-ingon saka pak Jurna. Ning dekne kabeh isih durung puas. Pak Jurna lan bojone berkaul meneh arep nggawe lima tumpeng gedhe nek pakoleh panen lan ingon-ingone dadi luwih akeh. Panen ikine melimpah ruah lan ingon-ingone tambah akeh. "mubarang anugerah saka Sang Dewata, apa sing awake dhewe mit kedadeyan," ucap pak Jurna warata.
Neng mubarang esuk sing cerah, pak Juran lunga menyang sawah. Sak-uga datang neng pinggir palemahan sawahan, dheweke ndeleng samubarang sing aneh. "Onggokan lemah sagedhe catu?" takone jero ati. "pangrasaku onggokan lemah iki kemarin durung ana," gumam pak Juran karo ngeling-eling. Waca uga cerito rakyat aji saka lan artine.
Catu yaiku piranti penakar beras saka tempurung kambil. Sakwise deleng onggokan lemah kuwi, pak Jurna cepet mbanjurke dalan ngepung sawahe. Sakwise kuwi, dheweke mulih menyang omah. Setibanya neng omah, pak Jurna nyritani nang bojone babagan apa sing dideloke mau. Dheweke cepet ngusulake ben nggawe catu sega kaya sing didelok neng sawah. Embok Jurna mendukung rencana bojone.
Kelanjutan cerkak bahasa jawa asal seruan bukit catu "Begini, pak. Awake dhewe gawe beberapa catu sega. Karo ngono, panenan awake dhewe arep berlimpah ruah, dadine bisa ngluwihi panenan wong liya," seruan Bu Jurna.
Pakoleh panen berlimpah ruah. Lumbung pari kebak. Para tangga pak Jurna takjub ndeleng pakoleh panen sing tiada bandinge kuwi. "pak Jurna kuwi petani ulung," tembung sawong lanang separo baya marang kanca-kancane. "dudu petani ulung ning petani beruntung," timpal salah siji kancane karo ngesem. Pak Jurna lan bojone nggawe beberapa catu sega.
Pesta pora cepet dianakne meriah banget. Beberapa catu sega cepet digawa menyang panggon siji catu sing ngrupa onggokan lemah ana. Ning, pak Jurna kaget banget ndeleng catu kesebut nambah gedhe.
"becik, saya arep nggawe catu sega kaya catu lemah sing tambah gedhe iki," tekad pak Jurna bernada sombong. Pak Jurna cepet mulih menyang omah lan ngongkonke bojone ben nggawe siji catu sega sing luwih gedhe.


Siji catu sega sing dipangarah wis jaga digawa menyang sawah. Karo bersenandung lan diiringi gemerciknya banyu sawah, pak Jurna nggawa catu sega gedhe. Ning sakwise datang dipanggon, pak Jurna terperanjat.
"Astaga! Catu tambah gedhe lan dhuwur!" pekiknya. "ora apaa. Aku isih nduweni simpanan beras sing bisa digawe sagedhe catu iki," ujar pak Jurna dhuwur ati. Ngonoa sing kedadean. Saben pak Jurna nggawe catu sega luwih gedhe, onggokan lemah sing ngrupa catu nambah gedhe lan tambah dhuwur. Suwe kesuwen catu lemah kesebut dadi siji bukit.
Pak Jurna lan bojone pasrah. Dekne kabeh wis ora saguh meneh nggawe catu sega. Bacut terus apa sing kedadean? Pak Jurna datang miskin amarga ulah lan kesombongannya dhewe. Akhire, onggokan lemah sing wis ngowah dadi bukit kuwi dijenengi Bukit Catu.


Soal
1. Carilah kata-kata yang terdapat pada dongeng yang tidak sesuai dengan tata bahasa jawa dan berikan pembetulan pada kata-kata yang salah tersebut!
2. Presentasikan dongeng tersebut dengan tata bahasa yang sopan dan santun sesuai dengan tata bahasa jawa!
3. Pada dongeng yang disajikan pesan sopan santun apakah yang ada pada dongeng tersebut!
4. Berikanlah evaluasi komentar pada penampilan antar sahabat dengan bahasa jawa yang sopan dan santun!

0 Response to "Cerita Rakyat 2 (Bukit Catu)"

Total Pageviews